Deleuze 2

Ook het tweede deel van de Deleuze-expositie bezocht, in Nieuw Dakota, een nieuwe tentoonstellingsruimte vlakbij de aanlegsteiger van de NDSM-pont in Amsterdam-Noord. De naam is gekozen vanwege de associatie van de Amerikaanse staat met een desolate plek, vertelde een medewerkster; maar zo desolaat is het daar niet meer, met de van creativiteit (en een skatebaan) gonzende NDSM-werf, de IJ-kantine, Noorderlicht en het Kraanspoor in de buurt. Nee, Noord is the place to be. Zo'n plek als je in Berlijn of Londen fantastisch vindt, en hier misschien niet genoeg waardeert.

Nieuw Dakota is de helft van een voormalige metaalwerkplaats, verbouwd met de nodige gemeenschapsfondsen tot een lichte, witte, open ruimte met een hoog zadeldak. Dezelfde kunstenaars als in Frankendael exposeerden hier, weer onder de vlag 'The smooth and the striated', vrij vertaald 'Het gladde en het gerubriceerde', ofwel het natuurlijke, stromende en het door mensen ingedeelde. Een titel van een artikel van Deleuze en Guattari. Maar wat een gepuzzel! Omdat er geen naam of titel stond vermeld, mocht je aan de hand van een genummerde plattegrond in een boekje de kunstenaar en het werk opzoeken. Gelukkig kun je ook genieten van het werk zonder hun cv en nogal prozaische uitleg van hun werk tot je te nemen. Zoals de installatie van Saskia Noor van Imhoff die dit keer 'het negatief' van haar doos in Frankendael op de grond exposeert, of de weer schitterende foto van ... ja, van wie was die ook weer? Het boekje moest namelijk daar blijven, 'we hebben er niet zo veel meer'. Wel herinner ik me nog drie gezeefdrukte foto's van de Atacama-woestijn in Chili, gemaakt door Persijn Broersen & Margit Lukács. Heel mooi, maar ik heb die woestijn in het echt gezien, en dan is hij nog veel mooier, dus wat dat betreft: natura artis magistra.

Maar dat 'werken met een thema', waar is het eigenlijk goed voor? Eerder voor de reputatie van de tentoonstellingsmaker dan voor de kunstenaars, denk ik. Want de relatie met de rizhomen van Deleuze en Guattari is gezocht, hij komt niet natuurlijk uit het werk van deze kunstenaars voort. 'We hebben Deleuze en zijn invloed op de kunst: wie kunnen we daar eens bij zoeken?' Goddank wordt er in het tentoonstellingsboekje bij de toelichting op de werken verder met geen woord over de Franse denker gerept, en kunnen ze ook heel goed zonder. Dus ach, Deleuze als alibi, prima. Het is in elk geval een mooie tentoonstelling.

Overigens is er bij de buren nog een mooie tentoonstelling te zien in de Motive Gallery, die er pal naast zit, in een ruimte die exact het spiegelbeeld is van Nieuw Dakota. Daar heeft Irene Kopelman, een kunstenaar uit Argentinië, de natuur gearchiveerd in kunst. Ze heeft bijvoorbeeld fossielen uit Artis en een lava-formatie uit Hawaï eerst zorgvuldig gedocumenteerd (nagetekend en genummerd) en vervolgens minitieus nageboetseerd en gebakken in klei. Ze refereert aan de Duitse filosoof Friedrich Schelling die in 1807 vond dat de kunst een visuele verbinding vormt tussen de ziel en de natuur. Whatever, het ziet er indrukwekkend uit. Iets frivoler is het werk van de Franse kunstenaar Pierre Leguillon, die 'A Silent Show' organiseert met posters van bekende beelden: landschappen, een schilderij van David, een hand vol dobbelstenen, en zo voorts: de geschiedenis als een verzameling heterogene beelden waartussen je zelf het verband mag zoeken. Een stille parade dus.

Toch fantastisch dat er steeds meer van dit soort plekken zijn, zeker nu het Stedelijk nog altijd niet open is gegaan, waar je wordt geprikkeld en geamuseerd in een cerebrale, gevoelige en esthetisch uitdagende carroussel van beelden en gedachten.

www.nieuwdakota.com, www.motivegallery.nl