Inez&Vinoodh in FOAM

Er staat een heel eng klein meisje op de cover van de allereerste BLVD., ergens aan het begin van de jaren negentig. Wendy heet ze. Een iets te sensueel halfnaakt lijfje, de ogen van een reptiel, de tanden van een piranha. De op hol geslagen fantasie van een ouwe pedo? Nee, 'Final fantasy: Wendy' is een gemanipuleerde foto van Inez van Lamsweerde, die haar carriere begin jaren negentig via bladen als BLVD. en Credits is begonnen. Later kwam Vinoodh Matadin erbij en opeens waren Inez en Vinoodh een geadoreerd kunstenaarsduo geworden, dat met verdubbelde kracht in de jaren negentig 'doorbrak' in Amsterdam, New York en de rest van de wereld. Nu behoren ze tot de canon en zijn ze onschendbaar geworden.

In FOAM, het Fotografie Museum Amsterdam hangt een selectie van hun werk aan de wanden van een soort doolhof, waarmee ze, volgens de begeleidende tekst (die ik altijd met een half oog lees, ik vind het moeilijk me te concentreren op teksten die in alles het tegendeel zijn van kunst) het labyrint van hun eigen verbeelding tastbaar willen maken. Je moet je tussen de pruilerige modetypes doorwringen die hier met kniekousen, geruite hotpants, gifgroene bretels en andere ongemakkelijke fantasiekleding en natuurlijk de gebruikelijke levenloze blik van de etalagepop aan voorbijlopen. En ja, de foto van Wendy is er ook, net als een aantal mode-reportages voor BLVD, maar dan zonder de credits.

Technisch is het allemaal prachtig werk, en toch pakt het me niet meteen. Sterker: deze expositie ergert me bijna. De fotografie van Inez en Vinoodh heeft vaak de kwaal van de modefotografie: veel suggestie, weinig wol (in alle opzichten). De modefotografie is de laatste jaren, misschien de laatste decennia, een soort prostitutie van de kunstfotografie geworden: zelfde technieken, inclusief de suggestie van een verhaal met inhoud, maar er is geen drama, geen enkele werkelijke inhoud, er is alleen het etaleren van kleding. Dat geeft de modefotografie een valsheid; de mode kleedt de kunst uit, het is jatwerk.

Het werk van V & I is het deels mode, deels het etaleren van beroemdheid, of liever: het etaleren van hun eigen connectie met de wereld van de celebrities die ze hebben geportretteerd voor de grote glossies van deze wereld. Dat doet me aan Andy Warhol denken met zijn gekmakend saaie dagboeknotities: die en die ontmoet, geluncht met die, op een opening met so and so...

De celebrities doen lekker mee. Ze doen gek voor het beroemde fotografieduo, ze draaien met hun hoofd (Daniel Day Lewis, Jeff Bridges), nee, ze wringen zich in allerlei bochten, ze besmeuren zich met allerlei materialen (Björk), ze kleden zich uit, ze kleden zich uit en dragen een bruissluier en een bruidsboeket voor hun vagina (Kate Moss), ze staan met een tuinslang in de tuin te kijken alsof ze een lustmoord gaan plegen (Tom Cruise), ze hangen een raar soort masker voor (Alexander McQueen), ze hullen zich in een rook (Clint Eastwood, hele mooie foto), plakken madeliefjes op hun kin (Bill Murray)... maar WAAROM? Virtuoos, schitterend, maar is die iconografie van toepassing op juist die geportretteerde? Ik zie het niet, of het begeleidende artikel over Tom Cruise moet over zijn liefde voor het tuinieren zijn gegaan. Fascinerend is het wel, maar ook unheimisch, als de fantasie van cokesnuivers. Het lijkt nichtenkunst: lekker gek doen in a arty farty world. (Ik heb niets tegen homo's, maar nichten kunnen op de zenuwen werken, met name in de kunst. De opgelegde lach van de camp, het citeren van andermans vormen, het toont een perverse distantie tot een wereld waar zij niet werkelijk aan deelnemen.. zonder er iets tegenover te stellen.) En toch, sommige portretten uit deze expositie zullen me altijd bijblijven: die van Kate Moss, ja, toch wel. Clint. En de twee van Yves St.Laurent met zijn monumentale zwarte hoornen bril. In het ene kijkt hij je tegelijk vormelijk en intens lijdend aan, in het andere sluit hij zijn ogen. Niet veel later was de couturier dood.

Misschien zou ik nog eens moeten gaan, en wordt me dan meer duidelijk van de 'betekenis' van dit menselijke rariteitenkabinet.